İşçinin SGK primlerinin eksik ödenmesi konusu tarafımıza sıkça sorulan konulardan biridir. İşverenin, işe başlayan işçinin işe giriş bildirgesini kanunla belirlenen süreler içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirim yükümlülüğü bulunmaktadır. İşveren belirli süreli veya belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalıştırdığı işçileri mevzuat gereğince sigortalı olarak çalıştırmak zorundadır. Aynı şekilde işveren, işçinin SGK primlerini işçinin brüt ücreti üzerinden tam ve eksiksiz yatırmakla yükümlüdür.

2-SGK Primi Eksik Yatan İşçinin Hakları Nelerdir?

İşçinin SGK Primlerinin eksik ödenmesi halinde işçinin birtakım yasal hakları bulunmaktadır. Bunlardan biri iş akdinin işçi tarafından haklı nedenle feshedilmesidir. SGK primi yatırılmayan veya eksik yatan işçi İş Kanunu’nun 24. Maddesinin 2. Fıkrasının e bendi uyarınca iş akdini derhal haklı nedenle feshetme hakkına sahiptir. Yargıtay’ın yerleşik içtihatları uyarınca; işverenin SGK Primini ödememesi veya eksik ödenmesi, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri sebebiyle iş akdinin haklı nedene dayalı olarak feshine sebebiyet veren durumlardan kabul edilmektedir. Bu durumda işçi iş akdini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatı ve diğer ücret alacaklarını işverenden alabilir.

Yargıtay, SGK Priminin, İş Kanunu’nun 24. Maddesinin 2. Fıkrasının e bendinde düzenlenen geniş anlamda ücrete dahil olduğunu kabul etmektedir. Geniş anlamda ücret ise; ikramiye, prim, yakacak ve giyecek yardımı, fazla mesai, hafta tatili, genel tatil alacağı gibi alacaklardır. Bu sebeple işçinin SGK primi de geniş anlamda ücret tanımı içerisinde yer aldığından İş Kanunu’nun 24. Maddesi uyarınca eksik ödenmesi veya ödenmemesi halinde işçiye iş akdini haklı nedenle feshetme imkanı vermektedir.

İşçinin SGK priminin eksik yatırılması halinde hizmet tespit davası açma hakkı da mevcuttur.  SGK Primi eksik yatan işçiler, işverene karşı hizmet tespiti davası açarak eksik ödemelerin tespitini ve düzeltilmesini talep edebilirler. Hizmet Tespit davası 5510 Sayılı Kanunun 86. Maddesinde düzenlenmiş olup, ilgili mevzuat hükmü gereğince; aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde iş mahkemesine başvurarak, alacakları ilâm ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları dikkate alınır.

Hizmet tespiti davasının işçinin hizmetinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde açılması gerekmektedir. Kanunda düzenlenen bu süre hak düşürücü süredir. Hizmet tespit davasında sigorta primlerinin eksik ödendiğinin ispat yükü davayı açan işçidedir. İşçinin eksik prim ödemelerini, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda belirlenen yazılı delille ispat sınırına göre belirlenmek kaydıyla yazılı delille veya tanıkla ispat etmesi mümkündür. Hizmet tespiti davasında görevli mahkeme iş mahkemeleri olup yetkili mahkeme ise davalı işverenin yerleşim yeri veya sigortalı işçinin çalıştığı yer mahkemesidir.

SGK Primi eksik yatan işçi ayrıca ALO 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İletişim Merkezi’ni arayarak SGK primlerinin eksik yattığını kuruma bildirebilir. Bu durumda Sosyal Güvenlik Kurumu işyerinde gerekli denetimleri yaparak eksik prim ödemesinin olup olmadığını tespit eder.

3-İşverenin Sigorta Primlerini Ödememesi Cezası Nedir?

İşverenin sigorta primlerini ödememesi halinde işverene idari para cezası uygulanır. İşçinin sigorta primini ödemeyen veya eksik ödeyen işverene SGK tarafından idari para cezası uygulanır. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102. Maddesinin 4. Fıkrası gereğince; işçinin sigorta primlerinin ödenmemesi halinde işverene aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.

4- Sigorta Priminin Eksik Yatırılması Halinde İşverene İdari Para Cezası Verilir mi?

Sigorta priminin eksik yatırılması halinde, işçiler mağdur olmakta, kıdem tazminatlarını eksik alabilmekte ve emekli aylıklarını da eksik ödeme nedeniyle düşük alabilmektedirler.

5510 Sayılı Kanun’un 102/c Maddesi uyarınca sigorta primini eksik yatıran işverene, eksik bildirim yapılan her ay için asgari ücretin 2 katı tutarında idari para cezası, ayrıca gecikme zammı ve cezası uygulanır. İşverenin ödeyeceği para cezası, eksik prim yatırılan süreye göre artış gösterir.

5-SGK Primlerinin Eksik Ödenmesi Hakkındaki Emsal Yargıtay Kararları

SGK Primlerinin Eksik Ödenmesi Hakkında pek çok emsal Yargıtay kararı bulunmaktadır.

SGK Primlerinin Eksik Ödenmesi veya ödenmemesi durumunda işçinin iş akdini haklı nedenle feshedebileceği hakkında Yargıtay 7. Hukuk Dairesi’nin E. 2015/24399 K. 2016/1015 Sayılı İlamında; ‘’İşçinin ödenmeyen işçilik hakları sebebiyle iş sözleşmesini haklı olarak feshedip feshetmediği konusu taraflar arasında uyuşmazlık konusudur.

4857 Sayılı İş Kanununun 24. maddesinin (II) numaralı bendinin (e) alt bendinde sözü edilen ücret, geniş anlamda ücret olarak değerlendirilmelidir. İkramiye, prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, fazla mesai, hafta tatili, genel tatil gibi alacakların ödenmemesi durumunda da işçinin haklı fesih imkânı bulunmaktadır.İşçinin sigorta primlerinin hiç yatırılmaması veya eksik bildirilmesi, sosyal güvenlik hakkını ilgilendiren bir durum olsa da Dairemizin 1475 Sayılı Kanun döneminde istikrar kazanmış olan görüşü, 4857 Sayılı İş Kanunu döneminde de devam etmekte olup, sigorta primlerinin hiç yatırılmaması, eksik yatırılması veya düşük ücretten yatırılması hallerinde de işçinin haklı fesih imkânı vardır.

Somut olayda, davacı işverene çektiği 02.02.2010 tarihli ihtarnamesinde, kendisinden yapılan haksız ücret kesintisine ve SGK primlerinin gerçek ücret üzerinden değil asgari ücret üzerinden yatırılmasına yaptığı itirazın sonuçsuz kalması nedeniyle, iş akdini haklı sebeple feshettiğini bildirmektedir. İşçinin sigorta primlerinin gerçek ücreti üzerinden yatırılmaması işçi yönünden haklı fesih nedenidir. ‘’Yönünde hüküm verilmiştir.

Netice olarak;işçinin SGK primlerinin gerçek ücret üzerinden ödenmemesi halinde işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilecektir.Bu durumda işçi iş akdini kendi feshetmiş olacağından ihbar tazminatına hak kazanamasa da kıdem tazminatına hak kazanacaktır.